Kasteel Duurstede,
Langs de Wal 6-7, Wijk bij Duurstede
|
Kasteel Duurstede is een van de oudste kastelen in het gebied van Wijk bij Duurstede. Waarschijnlijk is het rond 1260 gesticht door Zweder I van Zuylen van Abcoude, lid van een van de belangrijkste families in het Nedersticht.
Het oudste deel van het kasteel is de sterke vierkante woontoren, daterend van ongeveer 1260 of zelfs nog iets ouder. Het is een toren, gebouwd uit zware bakstenen, en dikke muren kenmerken deze toren. De zijden zijn elk ongeveer 11,5 meter en de dikte van de muren bedraagt ongeveer 2,5 meter. De hoofdingang van deze woontoren lag ongeveer zes meter boven het kasteelterrein en was alleen met behulp van een ladder of trap te bereiken. |
Oorspronkelijk had deze toren twee verdiepingen. De onderste verdieping werd door een tussenvloer verdeeld, zodat er een extra niveau ontstond. Boven de hoofdverdieping (de oorspronkelijke tweede verdieping) kwam nog een zolder. Deze hoofdverdieping, het hoofdvertrek, had aanvankelijk als zoldering een koepelgewelf en mat daarmee ongeveer 8 meter in hoogte. Zeer imponerend.
Toen deze koepel werd verwijderd, werd het vloerniveau van dit hoofdvertrek verlaagd, en daarmee ook de grote stookplaats. Dit vertrek had ook een (brood)oven en een privaat (wc) met een afvoerkoker. De woontoren had echter niet veel licht. In het belangrijkste vertrek was er maar één venster en wat lichtspleten. Het water voor dagelijks gebruik kwam uit een waterput die zich in de zuidwesthoek van de toren in het muurwerk bevond. Aan het einde van de 13e eeuw kreeg het kasteel poorten en een gracht. Het is waarschijnlijk, dat de vierkante toren op een flink verhoogd terrein heeft gestaan. Dat betekent, dat het oorspronkelijke kasteelterrein behoorlijk hoger dan het huidige terrein moet zijn geweest. Het niveau van het huidige kasteelterrein is dus eigenlijk het vroegere kelderniveau. |
De grote ronde toren is gebouwd door bisschop David van Bourgondië op en rond een al bestaande kleinere hoektoren. Met muren van ongeveer 4 meter dik, een hoogte van 41 meter en een middellijn van 15 meter is het met recht een indrukwekkend bouwwerk, dat dit uiterlijk kreeg in het laatste kwart van de 15e eeuw. Ook het interieur was indrukwekkend en luisterrijk, een bisschop van vorstelijke huize waardig. Tot 1580 verbleven de Utrechtse bisschoppen in het kasteel. In 1577 werden nog moderniseringen aan het vestingwerk verricht. Maar toen na 1580 het kasteel niet meer als de residentie van de bisschoppen van Utrecht fungeerde, was de rol voor Duurstede uitgespeeld. Tijdens de inval van de Fransen in 1672 werd het kasteel wel, maar de stad Wijk bij Duurstede niet gespaard en gebruikten de inwoners van de stad de stenen van het kasteel om de oorlogsschade te herstellen. Het kasteel verviel tot een ruïne. Van het totale complex, dat aan het einde van de 15e eeuw flink was uitgebreid, is nu nog alleen een deel van het poortgebouw, de twee torens en een stuk van één van de ronde hoektorens over. De eerste restauratie was in 1883 onder leiding van de beroemde architect P.J.H. Cuypers. Daarna volgden belangrijke restauraties in 1948, 1983 en 2013. In 1852 schonk de toenmalige eigenaar van de ruïne en het park, J.H. baron van Lynden van Lunenburg, het park aan de stad met de opdracht er een openbaar wandelpark van te maken. Het kasteelpark (Kasteelbos genoemd) is aangelegd door de beroemde tuinarchitect J.D. Zocher jr. Hij maakte daarbij gebruik van de oude verdedigingswallen. |